بوم ناب چیست؟

ارتباط مؤثر کلید موفقیت در کار و زندگی به شمار می‌رود. یکی از وظایف مهم هر کارآفرینی انتقال ایده‌های اصلی کسب‌وکار به دیگران است. کارآفرین باید ایده‌های خود درباره محصول یا راه‌اندازی شرکت استارتاپی را در یک قالب فیزیکی ثبت کند. با این کار، یک ایده انتزاعی به مرحله شفافیت و تعریف می‌رسد و می‌توان آن را به دیگران شرح داد. در گذشته، این کار با نوشتن برنامه کسب‌وکار انجام می‌گرفت اما تهیه این نوع برنامه مفصل به ماه‌ها تحقیق و آمادگی نیاز دارد. بوم ناب یک قالب ساده برای ثبت و انتقال فوری ایده‌ها فراهم می‌سازد. در این مطلب، ابتدا مفهوم بوم ناب و سپس ساختار و کارکرد آن را معرفی می‌کنیم.

بوم ناب چیست؟

بوم ناب یک ابزار جالب برای کارآفرینان نوپا است تا برنامه کسب‌وکار را در یک نمودار یک‌صفحه‌ای کوتاه و مؤثر ارائه دهند. بوم ناب مؤلفه‌های اولویت‌دار را مشخص می‌کند و نقطه آغازی برای طوفان فکری (Brainstorming) درباره الگوهای کسب‌وکار، فعالیت‌های کلیدی، استراتژی‌های مناسب، اولویت‌های شروع کار و اهداف یادگیری است. درواقع، بوم ناب یک رویکرد کارآمد برای حل مسئله است. این ابزار همه مؤلفه‌های غیرضروری را حذف می‌کند و باعث صرفه‌جویی در زمان و منابع می‌شود. به‌جای صرف چند هفته یا ماه برای ایجاد یک برنامه کسب‌وکار طولانی و با جزئیات، می‌توان در عرض چند ساعت بوم ناب را تهیه کرد.

اجزای بوم ناب 

بوم ناب از 9 قسمت ثابت تشکیل می‌شود اما می‌توان برخی قسمت‌های آن را برحسب نیازها، اهداف و شرایط استارتاپ موردنظر تغییر داد. بوم ناب در یک صفحه جای می‌گیرد و یک ابزار عالی برای طوفان فکری درباره الگوی کسب‌وکار است. این ابزار به شما اجازه می‌دهد تا تصویر بزرگ‌تر برنامه خود را ببینید.

قسمت‌های مختلف بوم ناب شامل مواردی هم‌چون مسئله، مشتریان، پیشنهاد ارزش منحصربه‌فرد، راه‌حل، برتری مطلق، جریان درآمد، ساختار هزینه‌ ها ، سنجه‌های کلیدی و کانال‌ها است. در ادامه به بررسی هر یک از این مراحل خواهیم پرداخت.

مراحل تکمیل بوم ناب 

در این بخش به تشریح مراحل تکمیل بوم ناب خواهیم پرداخت. به یاد داشته باشید که محتوای بوم ناب را باید در طول یک جلسه تکمیل کنید. البته همیشه می‌توانید اطلاعات بیشتری به آن اضافه کنید و برخی اطلاعات را تغییر دهید. دقت در محاسبات اهمیت زیادی دارد، چرا که پیش‌بینی باید بر اساس دانسته‌های قطعی انجام بگیرد.

1- مسئله

ابتدا دردی را که می‌خواهید درمان کنید، مشخص نمایید. این قسمت تکلیف قسمت‌های دیگر را نیز تعیین می‌کند. خود را در موقعیت مشتری قرار دهید و مشکلات او را شناسایی کنید. پس از تعریف مسئله، راه‌حلی برای آن ارائه دهید. در نهایت باید سه مسئله‌ مهم را در این قسمت ثبت کنید. با این کار، بازار هدف نیز مشخص می‌شود.

2- مشتریان

چه کسانی مسئله تعیین‌شده را بیشتر تجربه می‌کنند؟ کجا زندگی می‌کنند؟ کار آن‌ها چیست؟ از چه محصولاتی استفاده می‌کنند؟ چگونه می‌توانید زندگی آن‌ها راحت‌تر و بهتر کنید؟ باید به این پرسش‌ها پاسخ دهید و تا جایی که امکان دارد، اطلاعات دقیق را در این قسمت درج کنید. نکته مهم این است که تنها بر یک نوع مشتری تمرکز کنید. اگر چند نوع مشتری در نظر دارید، باید برای هر کدام یک بوم ناب اختصاصی تهیه کنید.

3- پیشنهاد ارزش منحصربه‌فرد

ارزش منحصربه‌فرد یک پیام شفاف و قانع‌کننده است که تفاوت ایده شما با ایده‌های موجود و همچنین ارزش آن را ثابت می‌کند. این قسمت باید در مرکز بوم ناب قرار بگیرد زیرا از اهمیت اساسی برخوردار است. ارزش منحصربه‌فرد نشان می‌دهد که مشتریان احتمالی چرا باید برای محصول شما هزینه کنند. چکیده محصول خود را در این قسمت بنویسید.

4- راه‌حل

محصول شما چگونه می‌تواند مشکلات مشتریان را حل کند؟ چه خدماتی را برای رفع نیازهای مشتریان ارائه می‌دهید؟ پس از شناسایی درد و تشخیص مشکل باید دارو را تجویز کنید.

5- برتری مطلق

تکمیل این قسمت یکی از دشوارترین مراحل تهیه بوم ناب است. به خدمات یا محصولاتی فکر کنید که فقط شما می‌توانید ارائه دهید. با این کار، رقبا نمی‌توانند کارهای شما را کپی کنند. برتری مطلق در این است که محصول شما جایگزین‌ناپذیر باشد.

6- جریان درآمد

در این قسمت، به موضوع قیمت‌گذاری روی محصولات خود فکر کنید. کسب‌وکار شما باید درآمد داشته باشد. نحوه کسب درآمد را توضیح دهید و الگوی درآمدزایی را مشخص نمایید. الگوی قیمت‌گذاری نشانگر برند و موقعیت شما است و خصوصیات مشتریان بالقوه را نیز تعیین می‌کند. قیمت محصول شما بخشی از خود محصول است.

7- ساختار هزینه‌ ها در بوم ناب

فهرستی از همه هزینه‌های عملیاتی مربوط به ورود محصول به بازار تهیه کنید. هزینه پرداخت حقوق کارکنان چقدر است؟ هزینه وب‌سایت چقدر است؟ انجام تحقیق درباره بازار و مصاحبه با مشتریان چقدر هزینه دارد؟ محاسبه برخی هزینه‌ها مانند هزینه فعالیت‌های بازاریابی دشوار خواهد بود.

محاسبه دقیق هزینه‌ های ثابت و هزینه های متغیر در این قسمت از اهمیت حیاتی برخوردار است. هزینه‌های ثابت مانند حقوق و اجاره در طول زمان پایدار هستند و ارتباطی با میزان تولید ندارند اما هزینه ‌های متغیر مانند مخارج مواد اولیه بر اساس حجم تولید تعیین می‌شوند.

همچنین باید نوع ساختار هزینه ها را مشخص کنید. ممکن است از ساختار مبتنی بر هزینه یا ساختار مبتنی بر ارزش بهره بگیرید. در ساختار مبتنی بر هزینه ، به‌حداقل‌رساندن مخارج در اولویت قرار می‌گیرد. اما در ساختار مبتنی بر ارزش ، کیفیت محصول نهایی مورد تأکید قرار می‌گیرد.

نتایج این قسمت به شما می‌گوید که آیا سرمایه‌گذاری بر روی محصول، سود کافی برای جبران هزینه‌ها به دنبال خواهد داشت یا خیر. موفقیت استارتاپ تا حدود زیادی به پیش‌بینی دقیق هزینه‌ها در این قسمت بستگی دارد.

8- سنجه‌های کلیدی

اندازه‌گیری یکی از ملزومات کنترل است. باید بر عملکرد خود نظارت کنید. البته برای پرهیز از غرق‌شدن در دریایی از اعداد، چند مورد سنجه کلیدی را انتخاب کنید و بر آن‌ها تمرکز نمایید. علاوه بر این، تعیین سنجه‌های کلیدی مناسب اهمیت زیادی دارد، چرا که استفاده از سنجه‌های نامناسب ممکن است نتایج نامطلوبی را به بار آورد. سنجه‌ها باید واقع‌بینانه باشند.

9- کانال‌ها

نحوه دسترسی به مشتریان و ارائه محصول به آن‌ها را مشخص کنید. به یاد داشته باشید که هیچ کانالی مجانی نیست. بهره‌مندی از کانال‌ها مستلزم سرمایه‌گذاری مالی و زمانی است. برای مثال، می‌توان به کانال‌های وبلاگ، سئو، کتاب الکترونیکی، تبلیغات تلویزیونی و نمایشگاه اشاره کرد. یکی از کانال‌های اولیه بازاریابی محتوا است، چرا که در طول زمان به یک سرمایه ملموس تبدیل می‌شود. بازاریابی محتوا را می‌توان به برتری مطلق نیز تبدیل کرد.

سخن آخر

ثبت ایده‌ها در یک قالب فیزیکی و انتقال آن‌ها به دیگران یکی از وظایف مهم کارآفرینان است. این کار به تشریح ایده‌ها و هدایت کارکنان کمک می‌کند. اکثر کارآفرینان برای ارائه ایده‌های خود از برنامه کسب‌وکار استفاده می‌کنند اما همان‌طور که می‌دانیم، تهیه این نوع برنامه سنتی زمان‌بر است. بوم ناب یک برنامه کسب‌وکار یک‌صفحه‌ای است که در فرصتی کوتاه تهیه می‌شود. بوم ناب تقسیم ایده‌های کسب‌وکار به مفروضات کلیدی را امکان‌پذیر می‌سازد و کارکرد خارق‌العاده‌ای برای ثبت و تحلیل ایده‌های استارتاپی دارد.